Cilt Melanomu

Cilt kanseri, epidermis adı verilen derinin dış katmanını oluşturan hücrelerde başlar. Bazal hücreli karsinom adı verilen bir tür cilt kanseri bazal hücrelerde başlar. Bazal hücreler, yaşlı hücreleri yüzeye doğru itmeye devam eden cilt hücrelerini oluşturur. Yeni hücreler yukarı doğru hareket ettikçe yassı hücreler haline gelirler. Yassı hücrelerde başlayan cilt kanserine derinin skuamöz hücreli karsinomu (yassı hücreli kanser) denir. Bir başka cilt kanseri türü olan melanom, melanosit adı verilen pigment hücrelerinden kaynaklanır.

Malign Melanoma Nedir?

Melanom, cildinize rengini veren pigment olan melanin üreten hücrelerden (melanositler) gelişir. Deri kanserinin en ciddi türlerinden biridir. 
Cilt kanserinin erken uyarı işaretlerini bilmek, kanserli değişikliklerin kanser yayılmadan önce tespit edilip tedavi edilmesine yardımcı olabilir. 
Melanom erken teşhis edildiği takdirde başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.

Belirtiler

Melanomlar çoğunlukla sırtınız, bacaklarınız, kollarınız ve yüzünüz gibi güneşe maruz kalan bölgelerde gelişirler.

İlk melanom belirtileri ve semptomları sıklıkla şunlardır:

•    Mevcut bir bende oluşan değişiklikler
•    Cildinizde yeni, pigmentli veya olağandışı görünen bir büyümenin gelişmesi

Melanom her zaman ben olarak başlamaz. Normal görünen ciltlerde de ortaya çıkabilir.

Normal Benler (nevüsler)

Normal benler genellikle tek renktedir (ten rengi, kahverengi veya siyah gibi) ve beni çevreleyen deriden ayıran belirgin bir sınır vardır. Oval veya yuvarlaktırlar ve genellikle çapları yaklaşık 6 milimetreden küçüktür; yani kurşun kalem silgisi boyutundadırlar.

Benlerin çoğu çocuklukta ortaya çıkmaya başlar ve yaklaşık 40 yaşına kadar yeni benler oluşabilir. Yetişkin olduklarında çoğu insanın 10 ila 40 tane arası benleri olur. Benlerin görünümü zamanla değişebilir ve hatta bazıları yaşla birlikte kaybolabilir.

Melanom Belirtisi Olabilecek Olağandışı Benler

Melanom veya diğer cilt kanserlerine işaret edebilecek olağandışı benlerin özelliklerini tanımlamanıza yardımcı olması için ABCDE harflerini düşünün:

•    A (Asymmetry)- asimetrik şekil içindir. Birbirinden farklı görünen iki yarım gibi düzensiz şekilli benleri tanımlar.
•    B (Border) - düzensiz sınır içindir. Melanomların özellikleri olan düzensiz, çentikli veya taraklı kenarlara sahip benleri tanımlar.
•    C (Color)- renk değişiklikleri içindir. Çok renkli veya eşit olmayan renk dağılımına sahip büyümelere dikkat.
•    D (Diameter) - çap içindir. Yaklaşık 6 milimetreden (1/4 inçten) daha büyük bir bende yeni büyüme olup olmadığına bakın.
•    E (Evolving) - gelişim içindir. Bir benin boyutunun büyümesi veya renginin veya şeklinin değişmesi gibi zamanla meydana gelen değişikliklere dikkat etmek gerekir. 

Benler ayrıca, yeni kaşıntı veya kanama gibi belirti ve semptomlar geliştirecek şekilde de gelişebilir.

Gizli Melanomlar

Çoğu insanın, vücudunda kontrol etmeyi düşünmeyeceği ve fazla güneş görmeyen bölgelerde meydana gelen melanomlara, bazen gizli melanom da denir.

Gizli melanomlar şunları içerir:

•    Tırnak altında melanom. Akral-lentiginöz melanom, el veya ayak tırnağı altında oluşabilen nadir bir melanom şeklidir. Ayrıca avuç içlerinde veya ayak tabanlarında da bulunabilir. 
•     Ağızda, sindirim sisteminde, idrar yolunda veya vajinada melanom.  Mukozal melanomların tespit edilmesi özellikle zordur, çünkü kolaylıkla diğer çok daha yaygın durumlarla karıştırılabilirler.
•    Gözde melanom. Oküler melanom olarak da adlandırılan göz melanomu çoğunlukla gözün beyaz kısmının (sklera) altındaki tabaka olan uveada meydana gelir. Göz melanomu görme değişikliklerine neden olabilir ve göz muayenesi sırasında teşhis edilebilir.

Ne Zaman Doktora Görünmeli

Alışılmadık görünen herhangi bir cilt değişikliği fark ederseniz doktorunuzdan randevu alın.
 

Risk Faktörleri

Melanom riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

• Açık ten. Cildinizde daha az pigmente (melanin) sahip olmak, zararlı UV ışınlarına karşı daha az korumanız olduğu anlamına gelir. Sarı veya kızıl saçlarınız, açık renkli gözleriniz varsa ve kolayca çilleriniz veya güneş yanığınız varsa, melanom geliştirme olasılığınız koyu tenli birine göre daha yüksektir. 
• Güneş yanığı öyküsü. Bir veya daha fazla şiddetli, kabarcıklı güneş yanığı melanom riskinizi artırabilir.
• Aşırı ultraviyole (UV) ışığa maruz kalma. Güneşten, bronzlaşma ışıklarından ve yataklardan gelen UV radyasyonuna maruz kalmak, melanom da dahil olmak üzere cilt kanseri riskini artırabilir.
• Ekvatora daha yakın veya daha yüksek bir yerde yaşamak. Güneş ışınlarının daha direkt olduğu dünya ekvatoruna yakın yaşayan insanlar, daha kuzeyde veya güneyde yaşayanlara göre daha yüksek miktarda UV radyasyonuna maruz kalırlar. Ayrıca yüksek bir yerde yaşıyorsanız UV ışınlarına daha fazla maruz kalırsınız.
• Çok sayıda ben veya sıra dışı benlerin olması. Vücudunuzda 50'den fazla sıradan benin bulunması, melanom riskinin arttığını gösterir. Ayrıca alışılmadık bir ben türüne sahip olmak melanom riskini artırır. Tıbbi olarak displastik benler olarak bilinen bu benler, normal benlerden daha büyük olma eğilimindedirler ve düzensiz kenarlara ve karışık renklere sahiptirler.
• Ailede melanom öyküsü. Ebeveyn, çocuk veya kardeş gibi yakın bir akrabanızda melanom varsa, sizde de melanom gelişme olasılığı daha yüksektir.
• Zayıflamış bağışıklık sistemi. Organ nakli sonrasında olduğu gibi bağışıklık sistemini baskılamak için ilaç kullanıyorsanız veya AIDS gibi bağışıklık sistemini bozan bir hastalığınız varsa, bağışıklık sisteminiz bozulabilir ve bu da melanom riskinizi arttırır.

Önleme

Aşağıdakileri yaparsanız melanom ve diğer cilt kanseri türlerine yakalanma riskinizi azaltabilirsiniz:

• Gün ortasında güneşten kaçının. Güneş ışınları sabah 10 ile akşam 4 arasında en güçlüdür. Açık hava etkinliklerini kışın veya gökyüzünün bulutlu olduğu zamanlarda bile günün diğer zamanlarına programlayın.
• Yıl boyunca güneş koruyucu kullanın. Bulutlu günlerde bile en az 30 SPF’li (güneş koruma faktörü) geniş spektrumlu bir güneş koruyucu kullanın . Güneş koruyucuyu cömertçe uygulayın ve her iki saatte bir veya yüzüyorsanız veya terliyorsanız daha sık yeniden uygulayın.
• Koruyucu giysiler giyin. Cildinizi, kollarınızı ve bacaklarınızı kaplayan, sıkı dokunmuş giysilerle ve koruma sağlayan geniş kenarlı bir şapkayla örtün. Güneş gözlüklerini unutmayın. Her iki UV radyasyonu türünü (UVA ve UVB ışınları) engelleyenleri arayın.
• Bronzlaştırıcı lambalardan ve yataklardan kaçının. Bronzlaşma lambaları ve yataklar UV ışınları yayar ve cilt kanseri riskinizi artırabilir.
• Değişiklikleri fark etmek için cildinize aşina olun. Cildinizi sık sık yeni cilt oluşumları veya mevcut benler, çiller, şişlikler ve doğum lekelerindeki değişiklikler açısından inceleyin. Aynaların yardımıyla yüzünüzü, boynunuzu, kulaklarınızı ve saç derinizi kontrol edin. Göğsünüzü ve gövdenizi, kollarınızın ve ellerinizin üst ve alt kısımlarını inceleyin. Ayak tabanlarınız ve ayak parmaklarınızın arasındaki boşluklar da dahil olmak üzere, bacaklarınızın ve ayaklarınızın hem önünü, hem de arkasını inceleyin. Ayrıca, genital bölgenizi ve kalçalarınızın arasını da kontrol edin.

Nasıl Teşhis Edilir

Melanomu teşhis etmek için kullanılan testler ve prosedürler şunları içerir:

• Fizik muayene. Doktorunuz sağlık geçmişiniz hakkında sorular soracak ve melanoma işaret edebilecek belirtileri aramak için cildinizi inceleyecektir.
• Test için bir doku örneğinin çıkarılması (biyopsi). Şüpheli bir cilt lezyonunun melanom olup olmadığını belirlemek için doktorunuz test amacıyla bir deri örneğinin alınmasını önerebilir. Yaygın bir teknik olan punch biyopsisi, şüpheli benin etrafındaki deriye bastırılan dairesel bir bıçakla yapılır. Eksizyonel biyopsi olarak adlandırılan başka bir teknik, benlerin tamamını ve etrafındaki küçük bir sağlıklı doku kenarını kesmek için bir neşter kullanarak yapılır.

Melanomun Evrelenmesi

Melanom tanısı alırsanız bir sonraki adım kanserin genişliğini (evresini) belirlemektir. 

Bu amaçla doktorunuz tarafından:

• Kalınlığı belirlenir. Melanomun kalınlığı doktorların tedavi planına karar vermesine yardımcı olur. Genel olarak tümör ne kadar kalınsa hastalık da o kadar ciddi olur.
• Melanomun lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığına bakılır. Kanserin lenf düğümlerine yayılma riski varsa doktorunuz nöbetçi düğüm biyopsisi (sentinel lenf bezi biyopsisi) olarak bilinen bir prosedürü önerebilir. Nöbetçi düğüm biyopsisi sırasında melanomunuzun alındığı bölgeye bir boya enjekte edilir. Boya yakındaki lenf düğümlerine gider. Boyayı alan ilk lenf düğümleri çıkarılır ve kanser hücreleri açısından test edilir. Bu ilk lenf düğümleri (nöbetçi lenf düğümleri) kansersizse, melanomun ilk saptandığıi alanın dışına yayılmamış olma ihtimali yüksektir.
• Derinin ötesinde kanser belirtileri aranır. Kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını aramak için röntgen, tomografi taramaları ve pozitron emisyon tomografisi (PET) taramalarını isteyebilir. 

Derinin açık bir yara oluşturup oluşturmadığı (ülserasyon) ve mikroskop altında bakıldığında kaç tane bölünen kanser hücresinin (mitoz) bulunduğu da, melanomun yayılma (metastaz) riskinin belirlenmesinde rol oynayabilir.

Melanom, 0'dan IV'e kadar Romen rakamları kullanılarak evrelendirilir. Evre 0 ve Evre I'de melanom küçüktür ve çok yüksek bir tedavi oranına sahiptir. Ancak rakam ne kadar yüksek olursa, tam iyileşme şansı o kadar düşük olur. Evre IV'te, kanser cildinizin ötesine, akciğerleriniz veya karaciğeriniz gibi diğer organlara yayılmıştır.

Tedavi
Melanomunuz için en iyi tedavi, kanserin boyutuna ve evresine, genel sağlığınıza ve kişisel tercihlerinize bağlıdır.

Küçük Melanomların Tedavisi

Erken evre melanomlar genellikle ameliyatla çıkarılarak tedavi edilir. Çok ince bir melanom, biyopsi sırasında tamamen çıkarılabilir ve başka bir tedavi gerektirmez. Aksi takdirde, cerrahınız kanserin yanı sıra normal derinin kenarlarını ve derinin altındaki doku tabakasını da çıkaracaktır. Erken evre melanomlu kişiler için gereken tek tedavi bu olabilir.

Cildin Ötesine Yayılmış Melanomların Tedavisi

Melanom derinin dışına yayılmışsa tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

• Etkilenen lenf düğümlerini çıkarmak için cerrahi. Melanom yakındaki lenf düğümlerine yayılmışsa, cerrahınız etkilenen düğümleri çıkarabilir. Ameliyattan önce veya sonra ek tedaviler de önerilebilir.
• İmmünoterapi. Lenf düğümlerine veya vücudun diğer bölgelerine yayılmış melanom için ameliyattan sonra sıklıkla immünoterapi önerilir. Melanomun ameliyatla tamamen ortadan kaldırılamadığı durumlarda, immünoterapi tedavileri doğrudan melanomun içine enjekte edilebilir.
• Hedefli terapi. Kanser lenf düğümlerinize veya vücudunuzun diğer bölgelerine yayılmışsa hedefe yönelik tedavi önerilebilir.
• Radyasyon (ışın) tedavisi.  Melanom lenf bezlerinize yayılmışsa radyasyon tedavisi verilebilir. Radyasyon terapisi, ameliyatla tamamen çıkarılamayan melanomların tedavisinde de kullanılabilir. Vücudun diğer bölgelerine yayılan melanom için radyasyon tedavisi semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
• Kemoterapi. Kanser hücrelerini öldürmek için kemoterapi damardan, hap şeklinde veya her iki şekilde de verilebilir.

Kemoterapi, izole uzuv perfüzyonu adı verilen bir prosedürle kolunuzdaki veya bacağınızdaki bir damardan da verilebilir. Bu işlem sırasında, kemoterapi ilaçlarının doğrudan melanomun etrafındaki bölgeye gitmesi ve vücudunuzun diğer kısımlarını etkilememesi için kolunuzdaki veya bacağınızdaki kanın vücudunuzun diğer bölgelerine kısa bir süreliğine gitmesine izin verilmez.